Warren đã học được bài học này khi tham gia hội đồng quản trị tại Salomon Brothers. Đa số các công ty trên thế giới đều rơi vào loại hàng hóa, vì vậy Warren chỉ việc ngồi nghỉ ngơi - nhưng khi ông phát hiện ra một công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững, ông sẽ nhảy ngay vào chỉ trong vòng 10 phút. Một công việc không thử thách gây nhàm chán, không mang đến sự kính trọng, và chỉ thu hút được những người không có động lực làm việc.
Warren tham dự khóa học này, và theo lời thuật lại của anh bạn cùng lớp Bill Ruane, Những tia lửa điện nảy nở khi hai người gặp nhau. Xu hướng tự lừa dối mình cũng cho bạn biết khá nhiều về những nhà quản lý đã để cho công ty tràn ngập những chi phí thừa. Chọn sai công ty mặc dù giá hợp lý thì bạn cũng thua; chọn đúng công ty nhưng giá thiếu hợp lý bạn cũng thua.
Sự tin tưởng kiên định có thể mang lại phần thưởng xứng đáng, với điều kiện là bạn phải chọn đúng người để đặt niềm tin. Nhưng nếu bạn mua một doanh nghiệp vĩ đại, cuối cùng thì giá trị của nó sẽ cộng hưởng lại thành một con số khổng lồ. Và trong một hành động cực kỳ điên rồ không thể lường trước, họ không chỉ tiêu tán toàn bộ số vốn của các nhà đầu tư mà còn gần như làm tê liệt toàn bộ hệ thống tài chính của đất nước.
Liệu bạn có muốn bỏ ra 100 triệu đôla cho một công ty nếu nó chỉ mang đến cho bạn 1 triệu đôla mỗi năm? Hơi nghi ngờ. Các nhà quản lý tài chính về căn bản là nô lệ của các con số báo cáo theo quý và theo năm. Không ai muốn mình bị đánh giá là tham lam hay rẻ tiền.
Nhưng nếu vị CEO chỉ cố gắng đổ tội cho người khác hay tình hình về những sai lầm của mình, thì đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông ta có thể sẽ lừa dối bản thân về những điều quan trọng khác và gần như chắc chắn không bao giờ trung thực với cổ đông. Warren phải thuyết phục được những nhà đầu tư ban đầu, và sau đó vẫn phải thuyết phục những công ty riêng của các gia đình mà Berkshire muốn mua - những người đã dành cả đời xây đắp cho công ty của mình và không quan tâm đến việc bán đi đứa con của mình cho bất cứ ai. Vì lý do này mà Warren vẫn luôn tránh xa các IPO kể từ khi ông bắt đầu sự nghiệp đầu tư.
Warren là người chuyên đợi những lúc thắng chắc như vậy. Trên thực tế, nếu bạn mua đồ gỗ từ cửa hàng của bà tại Omaha rồi gửi về San Francisco vẫn còn rẻ hơn mua tại San Francisco. Đứng trên quan điểm ngắn hạn, thị trường chứng khoán tương đối hiệu quả, nhưng hiệu quả trong ngắn hạn thường mang lại những sai lầm về định giá trên quan điểm dài hạn.
Thị trường chứng khoán là nơi để bạn làm giàu nếu bạn biết rõ mình đang làm gì. Thế nào là tình hình thuận lợi? Một thị trường đang có chiều huớng suy giảm, một ngành công nghiệp suy thoái, một sự kiện đột biến không hủy diệt hoàn toàn một thực thể kinh doanh vĩ đại, một vụ bán đổ bán tháo - đây là những yếu tố tạo nên những tình huống đôi khi khiến cổ phiếu của những công ty vĩ đại được bán với giá cực kỳ thấp. Gặp thị trường đang lên giá, Warren tỏ ra cẩn trọng khi mua vào.
Tại đây, tôi đã được gặp một nhóm sinh viên tâm huyết với những lời thông thái của bậc thầy về đầu tư, và tự nhận mình là những nhà nghiên cứu Buffett (Buffettology). Sự thật là một khoản tiền quá lớn có thể gây ra bất hạnh lớn cho cuộc đời bạn. Nếu bạn ngập ngừng, nghĩa là bạn đã quyết định không ra quyết định nữa.
Sự thật là một khoản tiền quá lớn có thể gây ra bất hạnh lớn cho cuộc đời bạn. Nhưng nếu bạn chợt lo lắng về tình huống giả sử một thằng ngu điều hành công ty thì có thể đó chưa phải là một công ty vĩ đại, và bạn có thể không nên nhúng tay vào đó. Nghệ thuật ở đây không phải là tìm ra cơ hội đầu tư đúng, chỉ đơn giản là biết rằng mình có câu trả lời đúng cho câu hỏi đúng.
Tài sản chính yếu của con người chính là bản thân họ, vì vậy hãy giữ gìn và phát triển bản thân. Nếu có đủ thông tin tay trong và một triệu đôla, bạn có thể trắng tay trong vòng một năm. Nếu một công ty cần nhiều vốn để tăng trưởng, nó sẽ không bao giờ làm bạn giàu có; còn nếu một công ty tăng trưởng không cần thêm vốn, nó sẽ không bao giờ để bạn nghèo khổ.