Ít nhất một lần một tuần phải bay đến Washington và bay về, chưa kể phải đến các bang khác để phát biểu, quyên tiền hay vận động tranh cử giúp đồng nghiệp. Gã đó là một tay quái, đúng không?" Tôi bật cười. Đến khi thời cơ chín muồi họ sẽ nhảy vào lĩnh vực vận động hành lang béo bở, đại diện cho những người họ đã từng quản lý.
Đôi khi đứng trong căn phòng này, tôi tưởng như nhìn thấy Paul Douglas hay Hubert Humphrey đang ngồi ở một trong những chiếc bàn, kêu gọi thông qua luật quyền công dân; hoặc Joe McCarthy cách đó vài bàn đang đưa ngón tay dò qua danh sách, chuẩn bị gọi một vài cái tên: hay Lyndon B. Tôi giải thích với ông là dự luật này thực sự sẽ bảo vệ công nhân Mỹ vì người sử dụng lao động sẽ không có lý do gì thuê lao động nước ngoài nếu họ phải trả mức lương bằng lương cho công nhân Mỹ. Khi quay lai văn phòng, tôi quyết định ngay đêm đó sẽ mở nhưng cuốn sách luật hiến pháp ra xem và đọc lại bản hiến pháp cũ.
"Thị trường tự do là cơ chế tốt nhất từng tồn tại để phân bổ nguồn lực sao cho hiệu quả và đạt năng suất cao nhất", ông nói. Nó còn tác động đến an ninh quốc gia chúng ta. Với mười ba bang đầu tiên của nước Mỹ cải trên diện tích rộng lớn và dân số rất đa dạng, khoảng ba đến bốn triệu người, mô hình dân chủ của thành phố Athens[81] trở nên bất khả thi, chế độ dân chủ trực tiếp thông qua các cuộc họp của người dân ở các bang New England đã là không thể kiểm soát nổi[82].
Họ bị thiêu đốt trong ngọn lửa đó, nó ám ảnh họ mỗi lần họ bỏ một lá phiếu, mỗi lần họ đưa ra một thông cáo báo chí hay một lời phát biểu. Chúng ta phải thường xuyên nhìn lại động cơ và lợi ích của mình, và cho rằng cả đánh giá của cá nhân cũng như của tập thể đều có thể cùng một lúc vừa chính đáng lại vừa rất sai lầm. Và với những gì tôi hiểu về ông ngoại thi ông quá già, gặp quá nhiều khó khăn nên không thể dạy tôi được nhiều.
Nhưng sự bùng nổ mức lương của các tổng giảm đốc không liên quan gì mấy đến chuyện nền kinh tế tăng trưởng tốt hơn. Những tín đồ sùng đạo có thể cảm thấy bị thúc ép phải chủ động truyền bá Phúc âm ở mọi nơi. Theo thống kê, có rất ít người Mỹ gốc Phi trong số một phần năm dân số có thu nhập cao nhất.
Từ trên cao nhìn xuống thành phố này đã có vẻ cũ kỹ, bị phá hoại nhiều, giao thông trên phố gián đoạn - mặc dù hầu như nóc nhà nào cũng nhấp nhô chảo vệ tinh, cùng với mạng điện thoại di động là hai thứ được các quan chức Mỹ quảng cáo là thành tựu của công cuộc tái thiết. Cũng giống như mọi người đi theo con đường chính trị khác, Gore biết điều gì có thể xảy đến với mình ngay khi ông quyết định tham gia tranh cử. Xu hướng này đặc biệt cao trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi.
Tất cả những điều này đi cùng với một sự chuyển biến có lẽ là lớn nhất ở Indonesia, đó là sự phát triển của lực lượng Hồi giáo quân sự cực đoan. Trái lại, vấn đề của ông chỉ là làm sao để cân bằng hai quan điểm đối lập - và chúng ta phải đối thoại và đạt tới sự hiểu biết chung, chính vì tất cả chúng ta không ai hoàn hảo và không thể hành động với niềm tin chắc chắn là Chúa đứng về phía ta. Ở Paris, tờ Le Monde chạy hàng tít Nous sommes tous Américains (Chúng ta đều là người Mỹ).
Và tất cả những người vô danh khác, những nô lệ và binh lính, thợ may và người bán thịt, họ đã xây dựng cuộc sống cho chính mình, cho con cháu họ, với từng viên gạch, từng đường ray, với đôi tay chai sần để xây dựng nên thế giới của giấc mơ chung. Tuy nhiên, rốt cuộc công cụ quan trọng nhất để lấp đầy khoảng cách giữa người lao động thiểu số và người lao động da trắng lại không quan hệ nhiều đến vấn đề sắc tộc. Nhiều hơn cả là dẫn tới thái độ bàng quan.
Thay vào đó, chúng ta ngồi đây trong nhà thờ, ca tụng Rosa Parks, hồi tưởng lại thắng lợi xa xưa, tự chôn mình trong nỗi luyến tiếc quá khứ. Bạn tôi lắc đầu kịch liệt phản đối, cô ấy hỏi tôi: "Anh có nghĩ là nếu tình huống xảy ra ngược lại thì phe Cộng hòa có cảm thấy ray rứt khi sử dụng quyền cản trở không?" Tôi không nghĩ thế. Từ dáng vẻ của họ, tôi đọc được sự cần cù.
Những tài liệu lịch sử đã chứng minh điều này. Nhưng ít nhất sự suy giảm đó có một phần nguyên nhân là báo chí quan niệm lịch thiệp thì chán ngắt. Tất nhiên, điều này hoàn toàn đúng với những vấn đề nóng bỏng như chính sách vì người thiểu số, tội phạm, phúc lợi, nạo phá thai và cầu nguyện trong trường học[33] - những vấn đề có nguồn gốc từ cuộc xung đột thời kỳ trước.