… Câu hỏi đặt ra lúc này không phải là chúng ta phải làm gì mà là chúng ta phải làm điều đó vào lúc nào. Quyết định cuối cùng được dựa trên những tư duy được đưa ra bởi chiếc mũ trắng (số liệu thực tế),chiếc mũ vàng (những lợi ích có thể), chiếc mũ đen (sử cẩn trọng) và chiếc mũ đỏ (khả năng trực giác và cảm giác). Chiếc mũ đen được hình thành dựa trên cơ chế tư duy tự nhiên của não bộ.
Xúc cảm có thể được sắp xếp theo thứ tự từ những xúc cảm về mặt thẩm mỹ (được đưa ra dựa trên sở thích) tới những phán đoán rõ ràng. Tuy nhiên, chúng ta không bao giờ hài lòng với khả năng quan trọng bậc nhất đó, chúng ta luôn muốn có tám nhận thức hoàn thiện hơn. Đội chiếc mũ đen đồng nghĩa với việc bạn cân nhắc cẩn trọng sự việc.
Việc gọt dũa ý tưởng sao cho nó trở thành phù hợp hơn với nhu cầu của mọi người để mọi người sẵn sàng “mua” ý tưởng đó chính là một phần của quá trình sáng tạo. Liệu đó có phải là lối tư duy chiếc mũ đen? Chiếc mũ vàng tư duy cũng có thể liên quan tới các cách tiếp cận phát sinh phối hợp về một vấn đề.
Tất nhiên lối tư duy phê phán là một phần rất quan trọng của hệ thống tư duy, nhưng không phải lúc nào ta cũng chỉ có lối tư duy phê phán thôi là đủ. Bạn hãy đưa ra những dữ liệu mà không kèm theo những nhận định của bản thân. Nếu có bất cứ thông tin nào bị bỏ qua, hoặc cố tình bị bỏ qua, chúng ta sẽ bị xem như đang lựa chọn thông tin để giải quyết sự việc theo chủ đích cá nhân.
Dường như không ai thích ý tưởng này. Trên thực tế, một số người thường có khuynh hướng tư duy cẩn trọng, luôn thấy hiểm hoạ rình rập. Tuy nhiên những suy nghĩ của chúng ta lại quá thận trọng.
Do đó, chúng ta cần sử dụng chiếc mũ đen lúc này. Khía cạnh thứ 2 của từ đó là «sự mới mẻ». Sự biện minh đó có thể là đúng, nhưng cũng có thể là sai.
Có những câu trả lời này tốt hơn so với những câu trả lời khác: chúng tốn kém ít hơn, thực tế hơn và dễ thực hiện hơn. Cảm giác tích cực và lạc quan phù hợp với lối tư duy chiếc mũ đỏ. Có những người không đủ khả năng đưa ra những nhận xét mang tính đóng góp mà chỉ luôn đi trỉ chích ý tưởng của người khác.
Kiểu tư duy này trái ngược với kiểu tư duy tranh luận, đối đầu, và xung đột khi mà mỗi người đều đưa ra những cái nhìn trái ngược nhau. Vậy với lối tư duy chiếc mũ trắng, ta có thể chấp nhận thông tin ở mức độ diễn đạt nào. Liệu chúng ta có thể định hình lại ý tưởng sao cho nó không trái với những qui định hiện thời? Liệu điều đó là có thể?
Socrate xem vai trò của ông đơn giản chỉ là việc chỉ ra xem điều gì là sai. Khi bạn sử dụng chiếc mũ trắng tư duy, rõ ràng là không có chỗ cho những tình cảm, cảm nhận trực giác, sự xét đoán dựa trên kinh nghiệm, cảm xúc, ấn tượng và chính kiến cá nhân. Điều này có nghĩa là chúng ta cần sử dụng chiếc mũ vàng tư duy.
Trong lĩnh vực đào tạo các doanh nhân, người ta chú trọng đến khả năng đưa ra quyết định. Và lúc này tôi chỉ muốn rút lại phần vốn của mình. Và thay cho việc áp đặt lối tư duy cá nhân hay những tranh luận gay gắt, chúng ta đưa ra được những quyết định mang tính xây dựng, nhanh chóng và hiệu quả.