Dù bạn có do bẩm tính hoặc do giáo dục đi nữa, thì một đạo nào, dù bạn có hoài nghi mọi tin tưởng đi nữa, thì cầu nguyện cũng giúp bạn được nhiều hơn bạn ngờ, vì cầu nguyện là một thực tiển. Nhưng phần đông chúng ta không làm vậy. Ta khỏi phải chỉ cho ông nữa.
Con nít thì nói: "Ước gì tôi lớn thêm được vài tuổi nữa". Tôi sợ gì? Sợ nghe hung tin con trai nhỏ tôi chết! Cháu đau màng óc ông ạ. Lại một mùa hè, chúng tôi đi cắm trại ở thung lũng Touquin tai chân dãy núi Canada.
Có thể kiếm cách trốn được không? Không. Ví dụ muốn cho mắt nghỉ thì bạn đọc hết chương này, rồi ngả lưng, nhắm mắt và nói thầm với cặp mắt: "Nghỉ đi, nghỉ đi". Mấy năm trước, tôi du lịch qua vườn Teton ở Wyoming, với Charles Seifred và vài người bạn của ông.
Câu chuyện làm cho ông giận dữ đã xảy ra 11 tháng trước, nhưng mỗi khi nhắc lại ông còn bừng bừng lên. Quyết tín rằng công việc mình làm rất hữu ích là một điều cần thiết. Vậy thì sao không cứ nhận nó đi? Tại sao không có óc thực tế của ông già Marc Aurele, một vị anh quân hiền triết nhất của đế quốc La mã.
Hơn nữa, Người đã chỉ cho các bà cách làm tăng vẻ đẹp. Ông cụt cả hai chân, ngồi trong góc thang máy trên cái ghế có bánh xe. Bây giờ tôi mạnh khỏe lắm".
Mà các bà nội trợ cũng vậy, các ông thú y cũng vậy, các bác thợ nề cũng vậy. Mới ở Ấn Độ tới Luân Đôn tìm việc mà không quen ai ở đây hết. Chao ơi, trong số anh em ngồi đó, phần nhiều đều được thiên hạ khen sang và giàu, biết bao nhiêu người khao khát địa vị, mà chính họ tự thấy khổ hơn một mụ điên!
Tôi hiểu tại sao có những người đâm đầu từ trên lầu xuống đất. Nếu có người chửi bạn là "một thằng điên", bạn sẽ làm gì? Giận dữ chứ? Đây, ông Lincoln làm như vầy: Bài Tựa này, cụ Nguyễn Hiến Lê viết từ năm 1951, lúc cụ dạy học ở Long Xuyên.
Nhưng thiệt ra làm thế, ta chẳng giúp cho tinh thần chút nào ráo". Đời tôi có mục đích, có định hướng cũng nhờ nó, mà hạnh phúc của tôi tăng lên được nhiều, sức khoẻ dồi dào cũng nhờ nó nữa. Nhưng truyện bà là truyện thiệt chớ không phải tưởng tượng đâu.
Nói một cách khac, nếu ta có lối 300. Thế là ông George Rona xé nát lá thơ "nói móc" vừa viết xong và thảo lá thư khác lời lẽ như vầy: "Ông thiệt đã có lòng tốt, bỏ chút thời giờ phúc đáp tôi. Và nếu ta luôn luôn khổ trí về chỗ còn "hàng triệu việc phải làm mà chưa có thì giờ làm" thì chẳng những ta sẽ buồn bực mệt nhọc mà thôi đâu, ta còn có thể bị chứng mạch máu căng, đau tim hoặc vị ung nữa.
Chưa có người nào tự tử bằng cách nhịn ngủ hết, mà sau này chắc cũng không có ai dùng cách ấy. Tôi an phận nhận lấy cái tai hại nhất có thể xảy ra, tức là sự chết. Sống nửa thế kỷ rồi, chẳng kinh nghiệm gì, nhưng ít nhất tôi cũng học điều này.