Mendousse thì từ lúc 13 tuổi trở đi, những xương ngang và xương dọc của bạn trai tiến nhanh về dài cũng như to. Ngoài mục đích đối thiên và phượng tự, là chuẩn bị toàn phúc vĩnh cửu cho cõi lai sinh, bạn trai có trách nhiệm làm chồng, làm cha, và những công tác xã hội trong cộng đồng xã hội. Nay đến lúc có bổn phận phải cho con biết.
Đây hai gương Têrêsa lúc chôn vùi đời xuân trẻ của mình trong Tu viện kín tự xưng là linh hồn nhỏ bé mà bây giờ ai cũng biết tiếng vì đã thành đại thánh. Verlaine trong 15 phút họ thấy muốn thoát tục. Trong mấy chương sau tôi sẽ bàn rộng về vấn đề này.
Nếu phải ăn vụng, giấu đút đồ ăn riêng họ cũng không từ. Những cơ quan giáo dục có hai mặt giới, nếu khéo huấn luyện vẫn có kết quả khả quan. Cha không bao giờ yêu mẹ mà keo kiết để mẹ túng thiếu.
Còn Brizeux lúc đời đang lên có lần cao hứng nói: Tôi muốn làm César hay không làm gì hết. Lấy xương sườn của người nam thứ nhất là Adong để dựng nên người nữ thứ nhất là Evà. Lại thêm cái hàng rào tôn giáo, luân lý, pháp luật khiến người nam phải chung thủy với bạn trăm năm.
Không biết tại sao khờ khạo thích những cửa lòng mở ra vô lý để rước bất cứ ai. Cũng nên để ý hàng rào của óc trách nhiệm nầy còn có lòng quảng đại, lòng trọng danh dự là những đặctính của tâm lý người nam. Thật là minh triết và nên là câu nhựt tụng cho tuổi trẻ.
Họ đón đường kiếm chuyện nói bá láp. Đem lý mà chọi với họ chỉ làm cho họ bất mãn thôi. Nói tắt người ta thấy có sự tiến hóa nhanh chóng về cả mặt sinh lý và tâm lý trong bạn trai mà đặctính của cuộc tiến hóa ấy là ruồng bỏ hiện tại, say sưa tương lai.
Song nếu muốn thỏa mãn hoàn toàn, họ phải thanh hóa tình yêu của họ. Các lời khuyên luân lý ấy khó vô được cửa tâm hồn họ. Nếu họ càng trở thành một kẻ đáng thương hại, dù có tâm hồn cao thượng thì người thanh niên càng bớt yêu họ.
Người ta trở thành tồi tàn, suy nhược hồi nào không hay. Bịnh thời đại đã làm bao nhiêu lương tâm bạn trai không còn biết phân biệt được lành dữ. Ngồi trên đi văng nói chuyện với mẹ đang may, họ để lòng mình trôi trên cánh bướm.
Chúng ta cố gắng làm nổi bậc khía cạnh tâm lý tâm lý mà bạn trai để bạch lộ trong cuộc sống xã hội muôn mặt của họ. Vả lại chạy theo đuôi tình ái mãi thì đâu học hành gì được. Thế mà nhiều bạn gái vẫn giỡn với ái tình.
Nếu bước ra khỏi lãnh vực ái tình, bạn thấy bạn trai vẫn có tính đơn sơ mà nguyên nhân là vì họ nặng sống theo tinh thần hơn theo tình cảm. Lấy ái tình làm mục đích: Trai gái lớn lên thì phải yêu nhau, kiếm chỗ thanh vắng tỏ tình yêu bằng những việc hôn hít, bằng câu chuyện tâm sự. Nếu không ai thẳng thắng khôn ngoan giúp sửa, nó cũng làm cho bạn trai sau nầy trên lãnh vực văn học, kinh tế, chánh trị, quân sự, nghệ thuật ưa tạo ra những chuyện quái lạ chỉ làm hại cho danh tiếng của họ và cho xã hội thôi.