Bạn cảm thấy rất tồi tệ. Nếu bạn muốn kiếm tiền từ thị trường chứng khoán, bạn cần phải mua cổ phiếu của một công ty vĩ đại với giá hợp lý, hoặc giá thấp và giữ chúng trong một thời gian dài - từ đó giúp cho phần thu nhập giữ lại của công ty được tích lũy để đẩy giá trị gốc lên. Xu hướng tự lừa dối mình cũng cho bạn biết khá nhiều về những nhà quản lý đã để cho công ty tràn ngập những chi phí thừa.
Tôi chưa từng biết ai được người khác yêu quý mà không cảm thấy mình thật thành công, và tương tự tôi cũng không nghĩ ra được ai không được yêu mà cảm thấy thành công cả. Vì vậy nếu bạn phải thuê những người không trung thực, hãy cố gắng tìm những người không chăm chỉ và đầu đặc đầy đất — như thế thì có muốn ăn cắp họ cũng chỉ ăn cắp được đất đặc mà thôi. Trên thị trường có những công ty có cơ cấu kinh tế hỗ trợ vững mạnh, nhưng đồng thời cũng có công ty cơ cấu kinh tế rất yếu kém.
Đây là một lý do khiến Warren tránh xa các cổ phiếu công nghệ. Thử nhớ lại vụ Enron, ngoài ra còn nhiều nữa . Điều này buộc bạn phải tập trung và luôn phải làm bài tập cân nhắc thật cẩn thận trước khi quyết định đầu tư.
David và tôi cho rằng sẽ rất thú vị nếu cho ra một tập hợp những thuyết giảng của Warren Buffett, bằng những câu mà theo chúng tôi là thật sự khai sáng về đầu tư, quản trị kinh doanh, về cách chọn nghề nghiệp, và xây dựng một cuộc sống thành công. Để biết liệu nó có được rao bán với mức giá hợp lý, nhất thiết phải hiểu rõ về nó. Ông cho rằng nếu bạn mua cổ phiếu của một công ty chưa kiếm ra được đồng xu nào, bạn chỉ đơn thuần mua hy vọng rằng nó sẽ làm ra tiền trong tương lai, rằng bạn chỉ mua một dòng thu nhập tương lai có thể sẽ chẳng bao giờ xảy ra.
Đó là lý do mà khi cần lời khuyên, Warren chỉ việc nhìn vào gương - vừa nhanh, vừa rẻ, cho dù lời khuyên đúng hay sai, nó cũng giúp ông có được quyết định tuyệt vời. Người ta luôn tham lam, sợ hãi, và điên rồ; đây là một điều có thể nhìn thấy trước. Warren đòi một lượng cổ phần lớn cho số tiền chi ra nhưng Capital Cities không đồng ý nên ông bỏ qua vụ làm ăn này.
Họ mua cổ phiếu khi lãi suất giảm 0,25% và một tháng sau lại bán ra khi lãi suất tăng 0,25%. Bạn sẽ không biết được là mình đang trả giá quá cao cho đến khi quá muộn. Warren đã học được rằng nếu muốn thu hút được những nhà quản lý giỏi nhất, thông minh nhất, những người hăng hái và sẵn sàng chấp nhận thử thách, ông phải mang đến cho họ một môi trường làm việc chấp nhận sai lầm đi song hành với thành công.
Còn đối với những người chỉ làm theo số đông — thường thì họ phải dành thời gian ngồi gọt đất khỏi gót giày. Cái này giống như một người tung hứng có quá nhiều quả banh trên không. Đây là những hòn đá sẽ kéo chân họ xuống, chứ không phải họ bị hại bởi con số GNP hay chỉ số giá tiêu dùng CPI hay Cục dự trữ liên bang tăng lãi suất thêm 0,25%.
Một công ty có cơ cấu kinh tế yếu kém là một chiếc thuyền lững lờ vô định, không đem lại hiệu quả đầu tư dài hạn. Vụ đầu tư đầu tiên của Warren vào GEICO, một công ty bảo hiểm ô tô, được thực hiện khi công ty đang có nguy cơ mất khả năng chi trả. Nó trở thành một công cuộc đầu tư không đáng thực hiện, và như Warren nói, ông đã đau lòng dẹp nó qua một bên.
Trong đầu thập niên 1980, Warren đầu tư rất lớn vào ngành công nghiệp nhôm. Tôi luôn ngạc nhiên khi thấy nhiều người có chỉ số IQ cao nhưng chỉ biết nhắm mất bắt chước người khác. Bài học là hãy tập trung vào những gì mình biết để không bị đánh giá ngu ngốc, và nhờ đó biết đâu bạn có thể trở thành người siêu giàu có, mặc dù ngay cả bạn không biết đọc biết viết.
Chỉ có trong truyện cổ tích thì con ếch xấu xí mới biến thành hoàng tử, nên mặc dù nhiều tổng giám đốc tin rằng họ có quyền năng thần kỳ, 95% những con ếch họ hôn vẫn chỉ là ếch — và con số 5% còn lại thì ngay từ đầu đã không phải là ếch. Những công ty tầm thường luôn phải vất vả tìm tiền mặt, nợ như chúa chổm, và nếu rơi vào rắc rối, họ thường phải giật bên này đắp bên kia, dẫn đến rắc rối ngày càng trầm trọng. Nhưng nếu chiến lược đầu tư của bạn chỉ dựa trên niềm tin, thì bạn chưa phải là người ngoan đạo biết cầu nguyện.