Nếu chúng ta làm theo lối tư duy của bản đồ tư duy, chúng ta cần có cấu trúc. Đó đó, đã đến lúc chúng ta cần sử dụng chiếc mũ đen. … Hãy sử dụng chiếc mũ xanh để đưa ra những ý tưởng mới về vấn đề này.
Sự sáng tạo đòi hỏi nhiều hơn sự tích cực và sự lạc quan. Không phải là mọi người đã mất sự hăng hái trong công việc này mà nó diễn ra giống như việc một quả bóng cao su bì xì hơi dần dần. Lối tư duy phê phán và lối tư duy chiếc mũ đen liên quan trực tiếp tới việc nhìn nhận một đề xuất xem nó phù hợp với những gì chúng ta đã biết.
Mục đích của cuộc họp là để nghe. Những nhà kinh doanh có hiểu biết là những người sử dụng rất tốt chiếc mũ vàng. Chiếc mũ trắng ở đây chính là một công cụ nhân tạo, một thành ngữ giản đơn để mọi người thực hành lối tư duy mới một cách dễ dàng.
Đây là một minh chứng nữa cho kiểu tư duy áp đặt thay cho kiểu tư duy đồng thuận. Lối tư duy chiếc mũ xanh là một lối tư duy của những nỗ lực trọng tâm và cẩn trọng hướng đến sự thay đổi. Điều này nhiều khi được hiểu một cách đơn giản là sự chú ý có chủ đích vào một chủ đề và liệt kê tất cả những cách đã biết và để giải quyết chúng.
Liệu điều này có đồng nghĩa với việc chúng ta được tự do nghĩ ra và kiên trì bảo vệ bất cứ định kiến nào mà chúng ta thích? Đây liệu có phải là một điều nguy hiểm? Năm 1998, tôi được mời nói chuyện trong một hội nghị lập hiến nước Úc khi họ đang xem xét về tương lai của đất nước liên bang này, tôi đã kể câu chuyện sau: … Hãy sử dụng chiếc mũ xanh để đưa ra những ý tưởng mới về vấn đề này.
Tôi đã tham dự những cuộc họp mà ở đó mọi người đưa ra quá nhiều ý tưởng. … Tôi không biết bằng cách nào để ý tưởng về một cửa hàng có hệ thống tôn trọng khách hàng có thể hoạt động được bởi vì nó có thể dễ dàng bị lợi dụng. … Bởi vì không ai muốn làm việc vào ngày nghỉ nên có gợi ý rằng chúng ta nên thuê những công nhân chỉ làm cố định vào thứ bảy và chủ nhật.
Và nếu trong cuộc sống xảy ra điều gì không xứng với mong đợi của chúng ta,chúng ta sẽ cảm thấy rất không thoải mái. Chúng ta nên dừng chiếc mũ xanh ở đây. Chiếc mũ xanh da trời là chiếc mũ có thể chen ngang như là một chiếc mũ giúp nhắc nhở luật chơi của những chiếc mũ khác khi cuộc thảo luận đang tiếp diễn.
Nếu hiểu theo nghĩa này, chúng ta có thể gây ra một sự lộn xộn. Tất cả những vấn đề đó đều được thảo luận khi mọi người sử dụng tư duy mũ vàng. Hãy quên chủ đề trong giây lát.
Nếu chủ đề chỉ có một và nó là một vấn đề thuộc về tình cảm thì khởi đầu chương trình chúng ta nên sử dụng mũ tư duy màu đỏ. Nhưng vào lúc phải quyết định vấn đề thì hầu như những ý kiến đó không được chính họ xem xét và lựa chọn. Chúng ta đã không tiến hành những bước điều tra thị trường cần thiết.
Tuy nhiên, tôi sẽ điểm lại những điểm cơ bản của lối tư duy mới lạ ở những phần tiếp theo của cuốn sách này, bời vì những điểm này cũng là những điểm cơ bản của lối tư duy mũ xanh. Một khi chúng ta có thể đưa ra những phương án như vậy, chúng ta sẽ phân loại chúng theo một trong ba lựa chọn đầu tiên. Những cảm xúc đó rất hữu ích.